21 مهر سالروز تولد مردی از یونان کوچک کویر

تقدیم به همه ایرانیان

مرضیه پوررحیمی اردکانی

m.poorrahimy@gmail.com

مفاخر و مشاهیر هر دیار جزئی از فرهنگ و تمدن آن دیار محسوب می شوند و شناخت و بررسی شخصیت و اندیشه آنها لازمه شناخت آن دیار است. از سویی تلاش مردم هر شهر در نکوداشت ادبا و فضلای خویش نشان از سطخ غنی فرهنگ آن دیار است و این خود موجب می شود که بزرگان آن دیار به زادگاه خود افتخار کنند.

در این بین اردکان هم از قصه مستثنی نیست ، اردکان که به بهانه وجود فضلا و اندیشمندان و بزرگان بسیار در تاریخ به یونان کوچک معروف شده است ( و این قضبه شریفه از قدیم الایام محل توطن فضلا ، حکما و منجمین بوده و هست و نزد اصجاب هوش به یونان کوچک اشتهار دارد . جامع مفیدی ج 3 )تمام سعی خود را در بهتر شناساندن و بزرگداشت مفاخر دیار خود انجام می دهد از سویی بزرگان شهر هم در قبال این عشق و علاقه به اردکانی بودن خود افتخار میکنند:

سید محمد خاتمی : افتخار می کنم که ایرانی هستم و از بزرگترین افتخارات من این است که به اردکانی بودن خود افتخار کنم. فروردین 1387 .اردکان

و در وصف کویر اینچنین می گویید:

دل انسان کویری آسمانی است و به همین جهت به خدا نزدیکتر است . ایمان ناب را نه عبوس و ظاهر بین ، که ژرف و عرفانی ، در متن خود جای داده است .کویر صبور است و بی ادعا ، امیدوار و پر تلاش همه شب هایش شب قدر است و همه روزهایش سرشار از تلاش و نا آرامی در جست جو آرامش پایدار. من هم از کویر آمده ام ، با همان امید و شکیبایی و ایمان .

حجت الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی به عنوان سکاندار دولت اصلاحات بر همگان شناخته شده است ولی بیاییم خاتمی را از نگاهی دیگر بشناسیم ، بیاییم افراد را نه به واسطه پست و مقامشان بلکه به واسطه علم ، اندیشه و باورهایشان بشناسیم.

همانگونه که چخوف میگوید : ارزش انسان به اندیشه و باورهای اوست .

شاید بعضی گرایشات یا به قولی سیاست بازی ها ما را از شناخت شخصیت های برجسته دیارمان محروم کرده باشد ولی بیاییم با دیدی باز به محیطمان نگاه کنیم .

انسانها جدا از عملکردهایشان( که قضاوت در مورد آن برای هر شخصی نسبی است ) اندیشه و تفکری داشتند که شاید با محدودیت هایی نتوانسته اند آنها را به مرحله اجرا برسانند ، شناخت آن اندیشه ها ما را در مسیر شناخت شخصیت افراد و همچنین فرهنگ و تمدن خود که برخواسته از این افراد است یاری می کند .

سید محمد خاتمی در 21 مهرماه سال 1322 در اردکان متولد شد پدر وی مرحوم آیت الله سید روح الله خاتمی از روحانیون بلند آوازه این دیار محسوب میشود وی ابتدا سعادت حضور در محضر پدر بزرگوار خود را داشت فردی که امام او را روشنگری متدین و مجتهدی بزرگوار خواند . این حضور در شکل گیری اندیشه و منش آقای خاتمی تاثیر زیادی داشت .

آقای خاتمی در سال 40 برای تحصیل علوم و معارف دینی راهی قم شد چند سال بعد در رشته فلسفه دانشگاه تهران و حوزه علمی آن شهر همزمان به تحصیل پرداخت و پس از آن مشغول تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد علوم تربیتی در دانشگاه تهران شد . بعد از آن با آنکه امکان استفاده از بورس دکترا خارج کشور را داشت ولی به قم رفت و از محضر اساتیدی چون مرتضی حائری یزدی ، وحید خراسانی ، سید موسی شبیری زنجانی و شهید مرتضی مطهری استفاده کرد.

از سال 41 که قم کانون مبارزه و فعالیت سیاسی علیه رژیم شاه بود وی به عنوان رابط قم و زادگاهش در این وادی بود پس از آن در اصفهان هم از عناصر اصلی انجمن اسلامی دانشجویان بود فعالیت سیاسی و فکری او بیشتر به روشنگری و حضور در تجمعات و تشکل های دانشجویی و تقویت آنها متمرکز بود و پس از آن هم در تهران ادامه داشت .ادامه فعالیت های او در قم که به واسطه ارتباط با حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد آقا خمینی و شهید محمد منتظری از سال 53 شکل تازه گرفت. تقریبا تمامی اعلامیه ها و بیانیه هایی که طی سال 53 تا 57 به امضا مجمع روحانیون مبارز در قم منتشر می شد به قلم سید محمد خاتمی بود.

قبل از انقلاب به پیشنهاد و اصرار شهید بهشتی به عنوان امامت و ریاست مرکز اسلامی هامبورگ راهی آلمان شد وی به واسطه آشنایی با شخصیت های برجسته اروپایی در معرفی اسلام و انقلاب نقش مهمی ایفا کرد ، پس از آن در سال 59 به نمایندگی از مردم اردکان و میبد وارد مجس شورای اسلامی شد و و فعالیت های اجرایی جدیدی را آغاز کرد :

سال 59 : سرپرست موسسه کیهان

سال 61 : وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی

در دوران جنگ هم ریاست ستاد تبلیغات جنگ را برعهده داشت .پس از آن در سال 71 به عنوان مشاور رئیس جمهور و ریاست کتابخانه ملی به خدمت پرداخت، همچنین در این دوره فعالیت های خود را بیشتر در زمینه تحقیق و پژوهش و تدریس در دانشگاه ادامه دادند .ایشان دروس اندیشه سیاسی و فلسفه سیاسی را در دانشگاه تدریس می کردند و همچنین به سه زبان ( عربی ، انگلیسی ، آلمانی ) مسلط بودند.

وی در آذر 75 به حکم رهبری به عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی در آمد و سر انجام در دوم خرداد 1376 به ریاست جمهوری برگزیده شد و پس از آن موسسه بنیاد باران( بنیاد آزادی و رشد و آبادانی ایران ) را تاسیس کرد و مسئولیت موسسه بین اللملی گفتگو تمدن ها را نیز بر عهده داشت.

درک درست و عمیق وی از دین و دنیا و توانایی او در گرداوری سلبقه های متفاوت در خدمت به انقلاب از جمله موفقیت های اوست .

او فردی که امام خمینی او را فرزند فاضل و با تقوا و متعهد خویش نامیده است .

جدا از فعالیت های اجرایی و سیاسی وی که بر کسی پوشیده نیست فعالیت های فرهنگی و علمی او شهرت بسیاری داشت و حاصل آن مقالات و کتب متعددی بود که بخشی از آن به زبان های دیگر هم منتشر شد.

از نخستین مقالات وی در باب ولایت فقیه بود که در سال 58 ابتدا در اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان اروپا ارائه شد و پس از آن در روزنامه های اطلاعات و کیهان هم منتشر شد و در سال 75 که در دانشگاه بیروت مقاله ای تحت عنوان سنت ، تجدد و توسعه ارائه داده اندو همچنین مقالات بسیار دیگر . . .

ولی در زمینه چاپ کتب ، نخستین کتاب ایشان بیم موج بود که در سال 71 منتشر شد و کتاب دوم ایشان با عنوان از دنیای شهر تا شهر دنیا که سیری در اندیشه سیاسی غرب می باشد و کتاب آیین و اندیشه در کام خودکامگی که در مورد اندیشه سیاسی مسلمانان است .

از جمله کتب دیگر وی :

اسلام ، روحانیت و انقلاب اسلامی - زنان و جوانان - توسعه سیاسی ، توسعه اقتصادی و امنیت – مطالعات فی الدین والاسلام و العصر – مردم سالاری – مدینه السیاسیه – گفتگئ تمدن ها – احیاگر نهضت دین – نامه ای برای فردا –احزاب و شوراها – نماز و نیاز – کتاب محمل گفتگو – مفاخر ایران – گفتگو مهر – باران در کویر – در مسیر گفتگو – در ستایش دانشگاه

اندیشه و منش وی نشان از ملایمت و نرمش وی در مواجهه با مسائل داخلی به ویژه بحث و گفتگو برای رفع اختلافات بود و با توجه به شناخت و آشنایی که با فضا غرب داشت در برخورد با مسائل خارحی از خود صلابت نشان میداد . اما معتقد به این باور بودکه در بحث و گفتگو تمدن ها باید از آرا و اندیبشه و عقلانیت بهره جست.

مردی که در همه حال رسم ادب را در سخن گفتن ترک نمیگفت ، مردی که به جز معدودی لبخند از لبش جدا نمیشد اندیشه اش مبتنی بر احترام به مخالف و منتقد بود و شعارش زنده باد مخالف من ، وی پیرامون آزادی اینگونه می گوید :

خدمت به دین در این است که بگوییم دین و آزادی باهم سازگارند و دینی که به انسان حرمت می دهد در درجه اول به آزادی انسان حرمت می دهد ، باید موانع آزادی را از میان بر داریم.

یکی از نگرانی های اصلی خاتمی ظهور جریانات تند رو بود که به گفته اش "در جهت به اصطلاح اسلام ، جز خشونت و تخریب چیز دیگری را نمی شناسند " او بارها خشونت را به هر شکل خصوصا به نام دین محکوم کرده به باور او خشونت اگر به نام دین باشد دو جنایت صورت گرفته است یکی خود خشونت و دیگری به نام دینی که ضد خشونت است .

وی در بخشی از کتاب نامه ای برای فردا بیان می کنند :

نیاز جدی امروز ما ، تامل و بازشناسی همگانی از احوال خویش برای عبور از کلیشه ها و قلب های استبداد زدهنا کار آمد و گشودن راه گفتگوی همدلانه انتقادی در همه سطوح و لایه های اجتماعی است ، ایمان به خدا ، امید به آینده و اعتمادبه خویش هم مبنا و هم حاصل این کار است. ما در آغاز راه نو اصلاح گری و نه در پایان آن هستیم ، تداوم آن با شما و آینده روشن آن از آن شماست ، شما سازندگان اصلی فردای روشن ایرانید .

"در باب اندیشه و عقاید سید محمد خاتمی سخن بسیار است که بنده شایستگی گفتن آنها را ندارم "

امید آنست که این اندیشه ها بیش از پیش شناخته شود.

گمان مبر که به آخر رسیده ، کار مغان

هزار باده ناخورده در رگ تاک است

توضیح نویسنده :ضمن تشکر از مخاطبان محترم که نظرات خود را پیرامون مطلب اینجانب انعکاس داده اند جهت اطلاع  مخاطب عزیز:

منبع این مطلب كتاب: پديده خاتمي، پيوند ميان دين و آزادي
نويسنده: سيد محمد صادق الحسيني
مترجم: محمد رسول دريايي است ،کتاب(پدیده خاتمی)به زبان عربی تحت عنوان اصلی(الخاتمیه)وتیتر فرعی(پیوندوآشتی میان دین وآزادی)دردارالجدی بیروت چاپ ومنتشر شده است.
در ضمن من در این متن قید کرده ام که خاتمی در سال 40  راهی قم شد و چند سال بعد به اصفهان( که به اشتباه تهران تایپ شده است ) رفت ، ایشان فارغ التحصیل فلسفه از دانشگاه اصفهان و  کارشناسی ارشد علوم تربیتی از دانشگاه تهران هستند

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا